Woman sitting on couch with compression socks.
Medisch

Restless Legs: Symptomen & Oplossingen Die Nú Werken

Wat is het restless legs syndroom?

Het restless legs syndroom (restless legs) is een neurologische aandoening welke gekenmerkt wordt door een kloppend, trekkend of een ander onaangenaam gevoel in de benen en een oncontroleerbare, soms overweldigende drang om ze te verplaatsen. Symptomen komen vooral 's nachts voor, wanneer een persoon ontspannen is en de heftigheid kan toenemen tijdens de nacht. Het bewegen van de benen verlicht het ongemak. De symptomen variëren van gemakkelijk tot irriterend tot pijnlijk. Ze worden onderscheiden in paresthesieën (abnormaal gevoel) of dysesthesias (onaangenaam abnormaal gevoel).

Het meest opvallende of ongebruikelijke aspect van deze aandoening in de benen is dat liggen en proberen te ontspannen de symptomen activeert. De meeste mensen met restless legs hebben moeite met in slaap vallen en in slaap te blijven. Wanneer er geen behandeling plaatsvindt, veroorzaakt de aandoening overdag uitputting en vermoeidheidsklachten, omdat men s’avonds niet kan slapen van rusteloze benen. Veel mensen met restless legs melden dat hun werk, persoonlijke relaties, en de activiteiten van het dagelijks leven sterk worden beïnvloed als gevolg van hun slaaptekort. Ze zijn vaak niet in staat om zich te concentreren, het geheugen is aangetast, of ze ervaren moeilijkheden om dagelijkse taken uit te voeren. Het kan ook het reizen bemoeilijken en depressie veroorzaken.
Restless legs is geclassificeerd als een bewegingsstoornis, doordat individuen worden gedwongen hun benen te bewegen om symptomen te verlichten. 

Steunkousen tegen restless legs, steunkousen tegen rustloze benen en RLS

Steunkousen zijn erg effectief tegen restless legs. Vaak heeft de aandoening te maken met een verminderde bloedcirculatie. Steunkousen helpen tegen restless legs, omdat de kousen jouw bloedcirculatie verbeteren. Daardoor zou je minder last krijgen van restless legs en de symptomen van deze nare aandoening.  

Wie krijgt restless legs?

Restless legs komt ongeveer bij 10 tot 15 procent van de Nederlandse bevolking voor. Vaak beginnen de verschijnselen pas na het twintigste levensjaar. Sommige mensen met restless legs zoeken geen medische hulp, doordat ze denken niet serieus te worden genomen, dat de verschijnselen te mild zijn, of dat hun toestand niet behandelbaar is.

Restless legs komt voor bij zowel mannen als vrouwen, hoewel het ongeveer twee keer zo vaak voorkomt bij vrouwen. Het kan op elke leeftijd beginnen. Veel mensen die zwaar getroffen zijn, zijn van middelbare leeftijd of ouder, en de symptomen komen meestal frequenter voor en duren langer met de leeftijd.

Meer dan 80 procent van de mensen met restless legs ervaren ook een veel voorkomende aandoening die bekend staat als ‘periodic limb movements of sleep’ (PLMS). PLMS wordt gekenmerkt door onvrijwillige been trekkende of schokkende bewegingen tijdens de slaap die elke 15 tot 40 seconden voorkomen, soms gedurende de nacht. De symptomen zorgen ervoor dat iemand herhaaldelijk wakker wordt en ernstige verstoorde slaap. Hoewel veel mensen met restless legs ook PLMS ontwikkelen, ervaren de meeste mensen met PLMS geen restless legs. Mensen die PLMS hebben en geen restless legs (of een andere aandoening die de PLMS veroorzaakt) kan worden gediagnosticeerd met periodic limb movement disorder (PLMD). PLMD kan een variant zijn van restless legs en dus reageren op dezelfde soort behandelingen.

Wat zijn veelvoorkomende symptomen van restless legs?

Mensen met restless legs voelen een ongemakkelijk gevoel in hun benen, vooral bij het zitten of liggen, met een onweerstaanbare drang om het ledemaat te bewegen. Deze gevoelens zijn vaak minder van invloed op de armen, romp, of het hoofd. Hoewel dit gevoel zich kan voordoen op slechts één zijde van het lichaam, zijn ze meestal van invloed op beide zijden.

Omdat het bewegen van de benen (of andere getroffen delen van het lichaam) het ongemak verlichten, blijven mensen met restless legs vaak hun benen bewegen om de sensaties te minimaliseren of te voorkomen. Ze bewegen vaak voortdurend hun benen tijdens het zitten, en woelen en draaien in bed.

Een klassiek kenmerk van restless legs is dat de symptomen 's nachts erger worden en er vaak een symptoom-vrije periode is in de vroege ochtend. Andere situaties die de symptomen kunnen opwekken zijn periodes van inactiviteit zoals lange autoritten, zittend in een bioscoop, langeafstandsvluchten, of ontspanningsoefeningen. Veel mensen merken ook dat de symptomen verergeren als hun slaaptijd korter wordt.

De symptomen van restless legs kunnen van dag tot dag verschillen en de heftigheid verschilt van persoon tot persoon. Personen met een milde vorm van restless legs kunnen enige vertraging hebben van inslapen en een kleine verstoring in de dagelijkse activiteiten ervaren. In matig ernstige gevallen treden de symptomen slechts één of twee keer per week op, maar veroorzaken een hevigere vertraging van het in slaap vallen, met enkele verstoringen van de dagelijkse activiteiten. In ernstige gevallen van restless legs, treden de symptomen meer dan twee keer per week op en zorgen voor een heftige onderbreking van de slaap en tasten het dagelijks functioneren aan.

Personen met restless legs kunnen soms een remissie ervaren: een spontane verbetering over een periode van weken of maanden voordat de symptomen terugkomen, meestal tijdens de vroege stadia van de aandoening. In het algemeen worden de symptomen echter ernstiger na verloop van tijd.

Mensen die zowel restless legs als een bijbehorende medische aandoening hebben, blijken meer vatbaar te zijn om ernstigere symptomen sneller te ontwikkelen. Dit is in tegenstelling van degene die restless legs hebben die niet gerelateerd is aan een andere aandoening. Zij ervaren een zeer trage progressie van de aandoening welke vele jaren kan duren voordat de symptomen regelmatig voorkomen.

Wat zijn de oorzaken van het restless legs syndroom?

In de meeste gevallen is de oorzaak van restless legs niet bekend. Het kan echter genetisch bepaald zijn, restless legs komt vaak voor in families waar de symptomen voor de leeftijd van 40 worden ervaren. Specifieke gen varianten zijn geassocieerd met restless legs. Bewijs toont aan dat een laag ijzergehalte in de hersenen ook verantwoordelijk kunnen zijn voor restless legs.

Er is aanzienlijk bewijs gevonden welke aantoont dat restless legs verband houdt met een disfunctie in de basale ganglia circuits van de hersenen die de neurotransmitter dopamine gebruiken. Deze is nodig om vloeiende, doelgerichte spieractiviteiten en bewegingen te kunnen doen. Verstoring van deze routes resulteert vaak in onwillekeurige bewegingen. Personen met de ziekte van Parkinson, ook een aandoening door verstoring in de basale ganglia dopamine wegen, hebben ook vaak restless legs.

Restless legs lijkt ook verband te houden met de volgende factoren of voorwaarden, ook al weten onderzoekers nog niet of deze factoren daadwerkelijk restless legs veroorzaken:

Chronische ziekten zoals nierfalen, diabetes en perifere neuropathie. Behandeling van de onderliggende aandoening geeft vaak verlichting van de symptomen van restless legs.

Bepaalde medicijnen die de symptomen kunnen verergeren. Deze medicijnen zijn onder antinausea drugs (prochlorperazine of metoclopramide), antipsychotica (haloperidol of fenothiazinederivaten), antidepressiva die serotonine verhogen, en enkele verkoudheid en allergie medicijnen die sederende antihistaminica bevatten.

Zwangerschap, vooral in het laatste trimester. In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen binnen 4 weken na de bevalling.

Alcohol en slaaptekort kunnen de symptomen ook verergeren of uitlokken bij sommige personen. Het verminderen of volledig elimineren van deze factoren kan de symptomen verlichten, maar het is onduidelijk of dit de symptomen van restless legs helemaal kunnen voorkomen.

Hoe weet ik of ik restless legs heb?

Er is geen specifieke test voor restless legs. De vier fundamentele criteria voor de diagnose van de aandoening zijn:

-de symptomen zijn 's nachts erger en zijn afwezig of verwaarloosbaar in de ochtend;

-een sterke en vaak overweldigende behoefte of drang om het getroffen ledemaat te bewegen, vaak gepaard met paresthesieën of dysesthesias;

-sensorische symptomen die worden veroorzaakt door rust, ontspanning, of slapen, en

-sensorische symptomen die verlicht worden met beweging en de verlichting blijft zolang de beweging wordt voortgezet.

Artsen dienen zich grotendeels te richten op de beschrijvingen van de symptomen van het individu, de veroorzakende en verlichtende factoren, alsook de aanwezigheid of afwezigheid van symptomen gedurende de dag. Een neurologisch en fysiek onderzoek, plus informatie van de medische en familiale geschiedenis en een overzicht van de huidige medicatie van het individu, kan nuttig zijn. Individuen worden gevraagd de frequentie, duur en intensiteit van de symptomen aan te geven en informatie te geven over hun neiging overdag even te slapen, slaperigheid, verstoring van de slaap, of het dagelijks functioneren.

Laboratorium onderzoek kan worden uitgevoerd om andere voorwaarden uit te sluiten. Bloedonderzoek kan ijzer en vitaminetekorten, alsmede andere medische aandoeningen geassocieerd met restless legs, identificeren. In sommige gevallen kunnen slaapstudies zoals polysomnografie (een test die hersengolven van het individu, hartslag, ademhaling en beenbewegingen registreert gedurende een hele nacht) de aanwezigheid van andere oorzaken van verstoring van de slaap (bv. slaapapneu) identificeren die een impact kunnen hebben op de aandoening.

 

Behandeling van restless legs

Restless legs kan worden behandeld door gericht de symptomen te verlichten. Soms kunnen de symptomen van restless legs worden verlicht door het vinden en behandelen van een geassocieerde aandoening, zoals perifere neuropathie of diabetes.

Bepaalde veranderingen in levensstijl die de symptomen bij personen met milde tot matige restless legs kunnen verminderen zijn verminderd gebruik van cafeïne, alcohol en tabak; het tekort aan ijzer, foliumzuur en/of magnesium aan te vullen; veranderen of onderhouden van een regelmatig slaap patroon; een lichaamsbewegingsprogramma te volgen; en het masseren van de benen, door het nemen van een warm bad, of met behulp van een verwarmingselement of een ice-pack. Hoewel veel mensen enige verlichting vinden met dergelijke maatregelen, zullen deze inspanningen de symptomen zelden volledig elimineren.

Medicijnen helpen meestal wel, maar geen enkel medicijn behandelt restless legs voor iedereen. Het testen van verschillende geneesmiddelen kan nodig zijn. Daarnaast kan het regelmatig innemen van medicijnen ervoor zorgen dat het effect na verloop van tijd haar werking verliest, waardoor het noodzakelijk is om medicijnen regelmatig te veranderen.

Hieronder staat een concreet rijtje van 13 tips tegen restless legs die je nu kan toepassen: 

1. Minder koffie & alcohol
Koffie en alcohol zouden het effect van restless legs alleen maar verergeren. Probeer hier dus minder van te nuttigen.

2. Beweging
Probeer overdag meer te bewegen, en in de avond juist minder, zodat je benen volledig tot rust zijn gekomen.

3. Compressiesokken
Een verminderde bloedsomloop is vaak de oorzaak van restless legs. Probeer daarom eens compressiesokken. Deze sokken geven een extra druk op de onderbenen, waardoor de bloedsomloop in de benen beter wordt. 

4. Minder lang staan en zitten

5. Een vast ritme creëren
Probeer op vaste tijden naar bed te gaan en op te staan. Voor sommige mensen heeft dit erg geholpen.

6. Voetenbaden

7. Een stuk zeep in bed tegen restless legs
Zeep naar bed klinkt raar, maar mensen met restless kunnen dit als rustgevend ervaren. Hoe je dit precies moet doen? Bekijk de video hieronder:

8. Niet zwaar tillen
Zwaar tillen kan leiden tot veel druk op de aderen in de benen, wat de symptomen van restless legs juist verergerd.

9. Schoenen
Draag comfortabele schoenen.

10. Voeding
Vitamine C, E en zink zijn goed voor je lichaam. Volgens sommige zou het innemen van deze vitamines ook bijdragen bij het verminderen van restless legs.

11. Magnesium
Net als de bovenstaande viatimes is magnesium ook goed tegen restless legs. Probeer daarom bijvoorbeeld banaan of avocado te eten. Supplementen zijn ook een goede optie.

12. Therapie & Massage

13. Masturbatie 
Volgens Marin, Felicio en Prado (2011) zou masturbatie werken tegen restless legs. De dopamine huishouding die uit balans is, zou bijdragen aan het ontstaan van restless legs. Masturberen is een effectieve manier om deze balans weer (deels) te herstellen.

Hoe verder met restless legs?

Restless legs is over het algemeen een levenslange aandoening waarvoor geen remedie bestaat. Toch kunnen huidige therapieën de aandoening onder controle brengen, de symptomen minimaliseren en de periodes van een goede nachtrust verbeteren. De symptomen kunnen geleidelijk verergeren met de leeftijd, dit zal voor mensen die ook last hebben van een bijbehorende medische aandoening iets sneller zijn. Bovendien hebben sommige individuen remissie perioden waarin de symptomen verminderen of verdwijnen voor enkele dagen, weken, of maanden, hoewel de symptomen meestal uiteindelijk weer terugkomen.